Problem agencji z perspektywy menedżera spoza rodziny na przykładzie wybranej firmy rodzinnej
DOI:
https://doi.org/10.15290/oes.2021.04.106.09Słowa kluczowe:
teoria agencji, firma rodzinna, konfliktAbstrakt
Cel – Celem artykułu jest przedstawienie problemu agencji z perspektywy menedżera zarządzającego firmą rodzinną. Autorzy przedstawili rys teoretyczny, następnie przeanalizowali wyniki badań przeprowadzonych na wybranym przedsiębiorstwie rodzinnym i przedstawili model zarządzania problemem.
Metoda badań – W opracowaniu zastosowano metodę monograficzną, studium jednokrotnego przypadku
oraz analizę literatury.
Wyniki – Przedstawienie perspektywy menedżera spoza rodziny, zarządzającego firmą rodzinną, a także rozwiązań minimalizujących konflikty na linii agent – pryncypał.
Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – W artykule zaprezentowano szereg rozwiązań, których wdrożenie zapewni ochronę własności rodziny przed oportunistycznym działaniem menedżera z zewnątrz.
Artykuł wpłynął 9 marca 2021 r., zaakceptowano 26 sierpnia 2021 r.
Bibliografia
Alcalá Villarreal J.L., 2011, Las empresas de familia en la ciudad de Barranquilla y sus problemas de sucesión. Un enfoque desde la Teoría de la Agencia, “Artículo de Investigación Científica y Tecnológica”, vol. 32(1), pp. 185-198.
Babbie E., 2004, Badania społeczne w praktyce, WN PWN, Warszawa.
Barney J., Hesterly W.S., 2012, Strategic management and competitive advantage: concepts (4th ed.), Upper Saddle River, Pearson Education, New York.
Beelen M., Whitmore M., 2018, Nowe pokolenie firm rodzinnych. Eksploracja środowisk biznesowych, Raport Centrum Firm Rodzinnych Deloitte, https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/firmy-rodzinne/articles/badanie-firm-rodzinnych-2018-next-gen.html [data dostępu: 16.08.2021].
Bogacz-Miętka O., 2011, Kompendium wiedzy o nadzorze i kontroli nad przedsiębiorstwem, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa.
Chrisman J.J., Chua J.H., Litz R.A., 2004, Comparing the agency costs of family and nonfamily firms: conceptual issues and exploratory evidence, “Entrepreneurship Theory and Practice”, vol. 28(4), pp. 335-354, DOI: 10.1111/j.1540-6520.2004.00049.
Czakon W., 2015, Podstawy metodologii badań w naukach o zarządzaniu, Wolter Kluwer S.A., Warszawa.
Eisenhadrdt K.M., 1988, Agency and institutional theory explanations: the case of retail sales compensation, “Academy of Management Journal”, vol. 31(3), pp. 488-511, DOI: 10.2307/256457.
Fama E.F., Jensen M.C., 1983, Separation of Ownership and Control, “Journal of Law and Economics”, vol. 26, , No. 2, pp. 301-325.
Gersick K.E., McCollom M., Lansberg I., 1997, Generation to generation life cycles of the family business, Harvard Business School Press, Boston.
Great expectations – The Next Generation of Family Business Leadres, 2016, PWC, https://www.pwc.com/gx/en/family-business-services/publications/assets/next-genreport.pdf [data dostępu: 16.08.2021].
Greiner L.E., 1997, Evolution and revolution as organizations grow: a company’s past has clues for management that are critical to future success, “Family Business Review”, vol. 10(4), pp. 397-409, DOI: 10.1111/j.1741-6248.1997.00397.x.
Harris L.C., Ogbonna E.O., 2007, Ownership and control in closely-held family-owned firms: an exploration of strategic and operational control, “British Journal of Management”, vol. 18(1), pp. 5-26, DOI: 10.1111/j.1467-8551.2005.00471.x.
Jensen M., Meckling W., 1976, Theory of the firm: Managerial, behavior, agency costs and ownership structure, “Journal of Financial Economics”, vol. 3(4), pp. 305-360, DOI: 10.1016/0304-405X(76)90026-X.
Jeżak J., 2012, Ład wewnątrzkorporacyjny w świetle różnych teorii a wyzwania współczesności, „Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia”, nr 51, s. 789-799.
Jeżak J., Kornecki J., Krajenta-Kopeć A., 2014, Skala i ekonomiczne znaczenie przedsiębiorstw rodzinnych w Polsce (Raport z badań empirycznych), [w:] Przedsiębiorstwa rodzinne w Polsce. Znaczenie ekonomiczne oraz strategiczne problemy rozwoju, Jeżak J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Jeżak J., Popczyk W., Winnicka-Popczyk A., 2004, Przedsiębiorstwo rodzinne. Funkcjonowanie i rozwój, Difin, Warszawa.
Koładkiewicz I., 1999, Nadzór Korporacyjny. Perspektywa międzynarodowa, Polska Fundacja Promocji Kadr, Warszawa.
Leach P., 2017, Firmy rodzinne. Wszystko, co istotne, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa.
Lewandowska A., Tylczyński Ł., 2014, Barometr sukcesyjny i prognozowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań.
Lewandowska A., Więcek-Janka E., Hadryś-Nowak A., Wojewoda M., Tylczyński M., 2017, Firma rodzinna to marka. Raport z badania przeprowadzonego w ramach projektu, „Statystyka firm rodzinnych”, nr projektu: 692654-18/12/2015, s. 1-34, DOI: 10.13140/RG.2.2.27119.84644.
Madison K., Holt D.T., Kellermanns F.W., Ranft A.L., 2016, Viewing family firm behavior and governance through the lens of agency and stewardship theories, “Family Business Review”, vol. 29(1), pp. 65-93, DOI: 10.1177/0894486515594292.
Matejun M., 2011, Metoda studium przypadku w pracach badawczych młodych naukowców z zakresu nauk o zarządzaniu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 666, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu”, nr 19, s. 203-213.
Ricart J.E., 1991, Una introducción a los modelos de agencia, [in:] Invitacióna la teoría económica, Marimon R., Calsamiglia, X. (eds.), Ariel, Barcelona.
Rychłowska-Musiał E., 2011, Miary kosztów agencji w spółkach akcyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Sadkowska J., 2016, Ryzyko interesariuszy w zarządzaniu projektami na przykładzie polskich firm rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVII, z. 6, s. 303-317.
Shaker M.C, Astrachan J.H, 1996, Myths and realties: family businesses’ contribution to the us economy – a framework for assessing family business statistic, “Family Business Review”, vol. 9(2), pp. 107-119.
Sharma P., Chrisman J.J., Chua J.H., 2003, Succession planning as planned behavior: some empirical results, “Family Business Review”, vol. 16(1), pp. 1-15, DOI: 10.1111/j.1741-6248.2003.00001.x.
Stavrou E.T., 1999, Succession in family businesses: exploring the effects of demographic factors on offspring intentions to join and take over business, “Journal of Small Business Management”, vol. 37(3), pp. 43-61.
Surdej A., Wach K., 2010, Przedsiębiorstwo rodzinne wobec wyzwań sukcesji, Difin, Warszawa.
Wierzbicka B., Strumiłło J., 2018, Strategiczna Karta Wyników jako nośnik skutecznej aplikacji pomocy unijnej przez firmy rodzinne, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie: Firmy rodzinne – zarządzanie, rozwój, przedsiębiorczość”, t. XIX, z. 7, cz. 1, s. 245-259.
Zajkowski R., 2018, Transfery władzy, własności i wartości w przedsiębiorstwach rodzinnych. Efekt drugiego pokolenia, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa.
Artykuł wpłynął 9 marca 2021 r., zaakceptowano 26 sierpnia 2021 r. / Article received on 9 March 2021, accepted on 26 August 2021.
Babbie E., 2004, Badania społeczne w praktyce, WN PWN, Warszawa.
Barney J., Hesterly W.S., 2012, Strategic management and competitive advantage: concepts (4th ed.), Upper Saddle River, Pearson Education, New York.
Beelen M., Whitmore M., 2018, Nowe pokolenie firm rodzinnych. Eksploracja środowisk biznesowych, Raport Centrum Firm Rodzinnych Deloitte, https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/firmy-rodzinne/articles/badanie-firm-rodzinnych-2018-next-gen.html [data dostępu: 16.08.2021].
Bogacz-Miętka O., 2011, Kompendium wiedzy o nadzorze i kontroli nad przedsiębiorstwem, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa.
Chrisman J.J., Chua J.H., Litz R.A., 2004, Comparing the agency costs of family and nonfamily firms: conceptual issues and exploratory evidence, “Entrepreneurship Theory and Practice”, vol. 28(4), pp. 335-354, DOI: 10.1111/j.1540-6520.2004.00049.
Czakon W., 2015, Podstawy metodologii badań w naukach o zarządzaniu, Wolter Kluwer S.A., Warszawa.
Eisenhadrdt K.M., 1988, Agency and institutional theory explanations: the case of retail sales compensation, “Academy of Management Journal”, vol. 31(3), pp. 488-511, DOI: 10.2307/256457.
Fama E.F., Jensen M.C., 1983, Separation of Ownership and Control, “Journal of Law and Economics”, vol. 26, , No. 2, pp. 301-325.
Gersick K.E., McCollom M., Lansberg I., 1997, Generation to generation life cycles of the family business, Harvard Business School Press, Boston.
Great expectations – The Next Generation of Family Business Leadres, 2016, PWC, https://www.pwc.com/gx/en/family-business-services/publications/assets/next-genreport.pdf [data dostępu: 16.08.2021].
Greiner L.E., 1997, Evolution and revolution as organizations grow: a company’s past has clues for management that are critical to future success, “Family Business Review”, vol. 10(4), pp. 397-409, DOI: 10.1111/j.1741-6248.1997.00397.x.
Harris L.C., Ogbonna E.O., 2007, Ownership and control in closely-held family-owned firms: an exploration of strategic and operational control, “British Journal of Management”, vol. 18(1), pp. 5-26, DOI: 10.1111/j.1467-8551.2005.00471.x.
Jensen M., Meckling W., 1976, Theory of the firm: Managerial, behavior, agency costs and ownership structure, “Journal of Financial Economics”, vol. 3(4), pp. 305-360, DOI: 10.1016/0304-405X(76)90026-X.
Jeżak J., 2012, Ład wewnątrzkorporacyjny w świetle różnych teorii a wyzwania współczesności, „Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia”, nr 51, s. 789-799.
Jeżak J., Kornecki J., Krajenta-Kopeć A., 2014, Skala i ekonomiczne znaczenie przedsiębiorstw rodzinnych w Polsce (Raport z badań empirycznych), [w:] Przedsiębiorstwa rodzinne w Polsce. Znaczenie ekonomiczne oraz strategiczne problemy rozwoju, Jeżak J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Jeżak J., Popczyk W., Winnicka-Popczyk A., 2004, Przedsiębiorstwo rodzinne. Funkcjonowanie i rozwój, Difin, Warszawa.
Koładkiewicz I., 1999, Nadzór Korporacyjny. Perspektywa międzynarodowa, Polska Fundacja Promocji Kadr, Warszawa.
Leach P., 2017, Firmy rodzinne. Wszystko, co istotne, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa.
Lewandowska A., Tylczyński Ł., 2014, Barometr sukcesyjny i prognozowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań.
Lewandowska A., Więcek-Janka E., Hadryś-Nowak A., Wojewoda M., Tylczyński M., 2017, Firma rodzinna to marka. Raport z badania przeprowadzonego w ramach projektu, „Statystyka firm rodzinnych”, nr projektu: 692654-18/12/2015, s. 1-34, DOI: 10.13140/RG.2.2.27119.84644.
Madison K., Holt D.T., Kellermanns F.W., Ranft A.L., 2016, Viewing family firm behavior and governance through the lens of agency and stewardship theories, “Family Business Review”, vol. 29(1), pp. 65-93, DOI: 10.1177/0894486515594292.
Matejun M., 2011, Metoda studium przypadku w pracach badawczych młodych naukowców z zakresu nauk o zarządzaniu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 666, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu”, nr 19, s. 203-213.
Ricart J.E., 1991, Una introducción a los modelos de agencia, [in:] Invitacióna la teoría económica, Marimon R., Calsamiglia, X. (eds.), Ariel, Barcelona.
Rychłowska-Musiał E., 2011, Miary kosztów agencji w spółkach akcyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Sadkowska J., 2016, Ryzyko interesariuszy w zarządzaniu projektami na przykładzie polskich firm rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVII, z. 6, s. 303-317.
Shaker M.C, Astrachan J.H, 1996, Myths and realties: family businesses’ contribution to the us economy – a framework for assessing family business statistic, “Family Business Review”, vol. 9(2), pp. 107-119.
Sharma P., Chrisman J.J., Chua J.H., 2003, Succession planning as planned behavior: some empirical results, “Family Business Review”, vol. 16(1), pp. 1-15, DOI: 10.1111/j.1741-6248.2003.00001.x.
Stavrou E.T., 1999, Succession in family businesses: exploring the effects of demographic factors on offspring intentions to join and take over business, “Journal of Small Business Management”, vol. 37(3), pp. 43-61.
Surdej A., Wach K., 2010, Przedsiębiorstwo rodzinne wobec wyzwań sukcesji, Difin, Warszawa.
Wierzbicka B., Strumiłło J., 2018, Strategiczna Karta Wyników jako nośnik skutecznej aplikacji pomocy unijnej przez firmy rodzinne, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie: Firmy rodzinne – zarządzanie, rozwój, przedsiębiorczość”, t. XIX, z. 7, cz. 1, s. 245-259.
Zajkowski R., 2018, Transfery władzy, własności i wartości w przedsiębiorstwach rodzinnych. Efekt drugiego pokolenia, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa.
Artykuł wpłynął 9 marca 2021 r., zaakceptowano 26 sierpnia 2021 r. / Article received on 9 March 2021, accepted on 26 August 2021.
Pobrania
Opublikowane
2021-08-26
Numer
Dział
Studia i rozprawy
Licencja
Autor zapoznał się i akceptuje warunki zawarte w umowie licencyjnej
